plaatje

  :: wat :: what :: tekst :: text

Over de tekst, gebruikt in Laten wij een moment van stilte in acht nemen tussen vrouwentongen door 'meneer en mevrouw Smith'

Sanne Nagtzaam bewerkte op ingenieuze wijze een gedeelte van het toneelstuk De kale zangeres (La cantatrice chauve)uit 1948 van de Frans-Romeense absurdist Eugène Ionesco. Deze adaptatie vormde een van de uitgangspunten voor de performance in de kapel.

Ionesco zelf zegt over het stuk: "Er is geen sujet, geen psychologie, geen motivatie, geen intrige. Er is alleen een koddige dialoog die zich afwikkelt volgens een klassieke structuur. De personages zijn op het toneel. Herkennen zij elkaar? Misschien niet."

In De kale zangeres is taal heel belangrijk. In ons dagelijks leven lijkt een zin vaak mooi logisch opgebouwd, de belangrijkste informatie in de hoofdzin en bijzaken in de bijzin. Volgens Ionesco lukt het de mens ondanks voegwoorden en stijlmiddelen niet om goed contact met de medemens te krijgen.
Ionesco trapt door middel van woorden tegen alles waarin vorige generaties geloofden, onder het motto: mensen verstaan elkaar niet, hebben elkaar niets te zeggen of gebruiken de taal als wapen om elkaar te kwetsen.
Ionesco's inspiratie voor De kale zangeres kwam door het conversatieboekje waaruit hij Engels leerde, clichés aaneengeregen tot dialogen die een onsamenhangende schijntaal vormen, taalkundig geheel correct, maar nietszeggend.

De Kale Zangeres begint met een kennismaking met de Smiths, een burgerlijk echtpaar en zeer Engels: Engelse woonkamer, Engelse pantoffels, Engelse krant. De Engelse klok slaat zeventien slagen. Meneer en mevrouw Smith houden een absurd gesprek, onder andere over een dode in een familie waarvan alle leden Bobby Watson heten. De Engelse klok slaat vijf slagen. Daarna slaat de klok nog een aantal keer. En nog eens.

Gedurende de performance in de Kapel in Tilburg, Laten wij een moment van stilte in acht nemen tussen vrouwentongen, ontspint zich eveneens een dialoog over een overleden persoon tussen meneer en mevrouw Smith. Alleen bevinden zij zich niet in een comfortabele kamer, maar net als het gespreksonderwerp letterlijk onder de grond: via luchtroosters bij de deur bij de entree en in de kapel zelf, voeren deze levende lijken (?) het hoogste woord.

Zij worden niet onderbroken een klok, maar door gezang van (zoals de traditie voorschrijft) aan het oog onttrokken slotzusters, die commentaar schijnen te geven op de conversatie van de Smiths. Zij zingen iets dat lijkt op gedeeltes uit de Bohemian Rhapsodie van Queen. Helaas zijn de laatste slotzusters rond 1992 uit het klooster vertrokken, de Bohemian Rhapsodie stond overigens niet op hun reportoire.

Hieronder de volledige tekst van Meneer Smith (Daan Quaden vanachter het rooster bij de drempel bij de ingang) en Mevrouw Smith (Sanne Nagtzaam vanuit het luchtventilatiesysteem bij rechts achter in de kapel.)

rooster voordeur
Daan tijdens repetetie - tijdens performance was ook onderlichaam met rooster afgedekt
(Foto:
Maartje Kuijpers)

De kale Zangeres – Eugene Ionesco

Bewerkt door Sanne Nagtzaam

Scène 1 Overleden

Meneer Smith

Één ding begrijp ik niet. Waarom zetten ze in de krant onder de burgerlijke stand wel altijd de leeftijd van mensen die gestorven zijn, maar nooit de leeftijd van pasgeborenen.

Mevrouw Smith

O ja, dat heb ik me nooit afgevraagd.

Meneer Smith

He, hier staat dat Lior van het Hof dood is.

Mevrouw Smith

Mijn god, de arme man, wanneer is hij gestorven?

Meneer Smith

Waarom kijk je zo verbaasd? Dat wist je best. Hij is al twee jaar dood. We zijn een jaar geleden nog op zijn begrafenis geweest.

Mevrouw Smith

Natuurlijk weet ik dat wel. Er wordt al drie jaar over zijn overlijden gesproken.

Meneer Smith

Arme Lior, hij is al vier jaar dood en nog was hij warm. Echt een levend lijk.

Mevrouw Smith

Ik hem nooit gezien, is hij knap?

Meneer Smith

Ja, ik heb hem één keer gezien, dat was toevallig op zijn begrafenis.

Mevrouw Smith

Hij heeft blonde krullen.

Meneer Smith

Hij is groot en fors en je kunt niet zeggen dat hij knap is. Ja, hij is een beetje klein en mager, je kunt wel zeggen dat hij erg knap is.

(Intermezzo door de slotzusters)

Scène 2 Namen

Mevrouw Smith

Die Lior, arme vrouw.

Meneer Smith

Je bedoelt, die Lior, die arme man.

Mevrouw Smith

Nee, ik denk aan zijn vrouw. Zij heet ook Lior, net als hij, Lior van het Hof. Omdat ze dezelfde naam hadden, wist je nooit wie nou wie was. Maar nu hij dood is weet je zeker dat Lior Lior is en Lior Lior. En toch zijn er nog steeds mensen die haar met hem verwarren.

Meneer Smith

Wel zielig dat ze zo jong weduwe is. Gelukkig hadden ze geen kinderen.

Mevrouw Smith

En wie zorgt er voor Lior en Lior.

Meneer Smith

Ze hebben ook nog twee kinderen. Een jongen en een meisje.

Mevrouw Smith

Ja die zijn momenteel bij hun oom Lior van het Hof.

Meneer Smith

Ja die is toen getrouwd met Lior. Dat was een dochter van Lior van het Hof, die ook weer de broer was van Lior, de neef van Lior.

Mevrouw Smith

Over welke Lior van het Hof heb jij het nou?

Meneer Smith

Over DE Lior van het Hof.

Mevrouw Smith

O die.

Ja, voor je het weet lig je onder de grond.


Sanne Nagtzaam als 'Mevr. Smith onder de grond'
(Foto: Maartje Kuijpers)