SYNC

Installation of 10 monitors on a long, black low table. Each monitor showed two video works by both a Japanese and a Dutch artist. Literally synchronizing an already existing Japanese exhibition at the time, SYNC questioned the current meaning of the visual image in both cultures. The setting of this project took place in the foyer of the Pathé Cinema, the Schouwburgplein in Rotterdam and visitors could also take a browse into the website by Cecilia Segami. Famous Dutch designer Vanessa van Dam designed the project invitations and catalogues. You will find here my preface of the catalogue in Dutch and English and a text in Dutch with an English summary. Complete project description (including texts by co-curators Yukiko Shikata & Kazunao Abe and philosopher Henk Oosterling) you will find on the website: http://www.cell.nl/WWW_cell/projects/

SYNC

Preface

In 1997, Kazunao Abe, Yukiko Shikata and Christophe Charles compiled an exhibition commissioned by The Japan Foundation titled: Maniacs of Disappearance -Today's Japan as a disseminator of video-messages. With this they wanted to sketch an outline of artistic expression by means of video by a contemporary generation of Japanese. CELL, Initiators of Incidents decided to invite this exhibition to the Netherlands and to develop a Dutch version that (in any case formally) would run synchronously to the Japanese part. While selecting the Dutch artists, attention was paid to affinity and contrast between these Japanese and Dutch contributions to contemporary visual culture.

Recognizing the danger that with this project magnificent work would be subjected to an egoistic investigation of overzealous exhibition-makers, CELL decided to opt for a compelling installation-form. A form whereby the audience is initially unaware of whose flood of images is sweeping him or her away, be it Japanese or Dutch ...like a billboard on the street that catches an accidental glance, like a television program you end up with whilst zapping that touches you by a chance image, like a multi-user environment where you observe talks of other avatars and where you try to reveal their "true" identity, like a sneak-preview that you enter halfway through and where you persistently wonder which movie it is...whose... what it is about.......; briefly, like one of the forms of contemporary visual culture to which we (outside of the museum walls in any case) are exposed to every day.

(English summary of Dutch text below)

SYNC - 'Maniacs of disappearance' Synchronized

SYNC is not merely an attempt to simultaneously situate or synchronize "contemporary (art)expressions" of two cultures. Although the title suggests the opposite, synchronizing is rather a point of departure for thinking about simultaneity between cultural developments separated in time and space. The following question is being asked: "Are the expressions of two cultures geographically so far apart, yet at the same time both part of a global media-culture, comparable?" Nathalie Houtermans contends that an artpractise that is actively unruly sensitizes us to the Other by continually referring to a momentaneous direct physical experience. This way we remain tied to a particular area. However nowadays, 'local' can no longer be interpreted in the traditional geographic sense: through media such as networks it is always interacting with the global. Digital media and within this especially the networks offer possibilities to shape complexity and to develop models that are based on non-linearity and a-synchronicity: processes traverse and influence each other mutually. Local developments appear to synchronize through global networks, while on the other hand these networks emphasize a-synchronic processes that affect the local.

Initially two cultures are formally synchronized within SYNC-'Maniacs of Disappearance': for a brief moment - the duration of the exhibition- '(art-)expressions' from the same period are placed next to each other. The various media at this exhibition are also technically synchronized: they are all presented on the same data-carrier, namely video. However, the formal and technical synchronization of these varied image cultures does not imply a cultural synchronization: rather we are dealing with an a-synchronous movement that continually traverses the synchronous (local elements placed next to each other). SYNC demonstrates that a full synchronicity does not apply to contemporary image cultures, but that these unfold themselves particularly in a field of tension between synchrone and a-synchrone elements.

SYNC

Voorwoord

In opdracht van The Japan Foundation stelden Kazenao Abe, Yukiko Shikata en Christopher Charles in 1997 een tentoonstelling samen met de titel Maniacs of Disappearance - Today's Japan as a disseminator of video-messages. Zij wilden hiermee een beeld schetsen van artistieke expressie door middel van video door een hedendaagse generatie Japanners. CELL, Initiators of Incidents besloot deze tentoonstelling in Nederland te presenteren en een Nederlandse versie te ontwikkelen die (in ieder geval in formeel opzicht) synchroon zou lopen aan het Japanse gedeelte. Bij de selectie van de Nederlanders werd gelet op verwantschappen én tegenstellingen tussen deze Japanse en Nederlandse bijdragen aan hedendaagse beeldcultuur.

Het gevaar onderkennend dat met dit project prachtige werken zouden worden onderworpen aan een egoïstisch onderzoek van overijverige tentoonstellingsmakers, besloot CELL te opteren voor een dwingende installatievorm. Het is een vorm waarbij het publiek in eerste instantie niet weet in wiens beeldenstroom hij of zij wordt meegevoerd, een Japanse of Nederlandse. ...als een billboard op straat waar een toevallige blik overheen glijdt, als een televisieprogramma waar je al zappend belandt en wordt getroffen door een toevallig beeld, als een multi-user omgeving waar je een gesprek observeert van andere avatars en je tracht hun 'werkelijke' identiteit te achterhalen, als in een sneak-preview waar je halverwege binnenkomt en je je hardnekkig afvraagt welke film het is... van wie... waar het over gaat.......; kortom als een van de vormen van hedendaagse beeldcultuur waaraan we (in ieder geval buiten de museummuren) iedere dag worden blootgesteld.

SYNC - 'Maniacs of disappearance' Synchronized

SYNC is niet zonder meer een poging om "hedendaagse (kunst)uitingen" van twee culturen in hun gelijktijdigheid te situeren of te synchroniseren. Alhoewel de titel het tegendeel doet vermoeden is synchroniseren slechts een vertrekpunt voor denken over de gelijktijdigheid tussen in tijd en ruimte gescheiden culturele ontwikkelingen. Tevens is het een methodisch uitgangspunt om een project vorm te geven. Reeds voor de daadwerkelijke realisatie leverde dit enkele interessante vragen op. CELL kreeg namelijk een tentoonstelling in de schoot geworpen die in het teken stond van Japanse beeldcultuur. Uiteindelijk culmineerde het vooronderzoek in de vraag: "Kan er nog een lokale (in dit geval een nationale, Japanse) identiteit worden uitgedrukt in media die door hun globaliserende werking culturele verschillen eerder uitwissen dan benadrukken?" Deze vraag kon worden aangescherpt door Nederlandse tegenhangers tegelijkertijd met de Japanse werken te presenteren. Door deze juxtapositie kon de vraag worden geherformuleerd: "Laten uitingen van twee culturen die geografisch zo ver uit elkaar liggen, maar tegelijkertijd wel deel uitmaken van een globale mediacultuur, zich met elkaar vergelijken?" In een poging om een antwoord te formuleren dienden zich de onderstaande overwegingen aan. Zij betreffen de invloed van nationale gemeenschappen op hedendaagse kunstpraktijken in een tijd waarin de rol van globale netwerken steeds groter wordt.

1. Siegfried Zielinski zet in zijn "Thinking the Border and the Boundary"¹ uiteen dat het Internet, als globaal netwerk bij uitstek, geen virtuele, maar een "onmogelijke" plaats is: het is geen duidelijk afgebakend territorium met eenduidige geografische grenzen. Volgens hem is het geen plaats waar intentioneel handelende individuen kunnen verblijven. Doorgaans is men van mening dat het Internet alleen als een virtuele plaats - in de zin van een representatie van een model in de "realiteit" - kan functioneren als een mogelijke plaats. Daarbij ziet men, aldus Zielinski, echter over het hoofd dat het Internet specifieke artistieke kwaliteiten heeft te bieden. De ontplooiing van deze kwaliteiten beargumenteert hij aan de hand van de ideeën van de Franse denker Georges Bataille. Deze exploreert reeds aan het einde van de twintiger jaren de gedachte van "het onmogelijke". Hij probeert dat wat niet binnen de rationele orde is te denken, zoals het gewelddadige, het weerbarstige, het bevuilde, kortom dat wat de grens van het toelaatbare overschrijdt ter sprake te brengen. In kunstpraktijken zouden we voor dit Andere gevoelig worden gemaakt.

Alhoewel juist de mathematica die ten grondslag ligt aan de structuur van het Internet, deel uitmaakt van de rationele orde, ziet Zielinski toch mogelijkheden om ruimte te scheppen voor grensoverschrijdende ervaringen. Hij pleit ervoor gevoelig te blijven voor plaatsgebonden excessen en ontstellende gebeurtenissen. Het Internet, als globaal netwerk, kan worden gebruikt om deze lokale evenementen te versterken. Zielinski geeft echter niet aan waardoor deze momenten zich kunnen aandienen. Maar gegeven zijn bataillaanse inspiratie om over kunstpraktijken op het Internet na te denken, zouden deze plaatsgebonden excessen alles te maken kunnen hebben met lichamelijkheid. Batailles denken oriënteert zich namelijk nadrukkelijk op overschrijding van het verbod in de gemeenschap door excessieve lichamelijkheid, zowel in gewelddadige als erotische zin. In tegenstelling van de gangbare opvattingen meent Bataille dat in de overschrijding van de verboden de gemeenschap juist wordt gesticht en bevestigd. Volgen we zijn ideeën dan is de binding met fysieke ervaringen essentieel. Een kunstpraktijk die daadwerkelijk weerbarstig is, sensibiliseert ons voor het Andere door steeds te refereren aan een momentane directe fysieke ervaring. Zo blijven we plaatsgebonden. Lokaal kan hier dus niet meer in de traditionele geografische zin worden opgevat: het staat via media zoals netwerken altijd in wisselwerking met het globale. De vraag over het verdwijnen van het lichaam in cyberspace die de Japanse curators opwerpen, krijgt tegen deze bataillaanse achtergrond, alle otaku's ten spijt, een mogelijk antwoord. Kunnen we ons lichaam wel loslaten?

Dit neemt niet weg dat digitale media en daarin vooral de netwerken mogelijkheden bieden om complexiteit vorm te geven en modellen te ontwikkelen die zijn gebaseerd op non-lineariteit en a-synchroniciteit: processen doorkruisen elkaar en beïnvloeden wederzijds. Misschien dat het excessieve in dit tot op zekere hoogte toevallige gebeuren toch weer (een) plaats kan vinden.

2. In een mondiaal gemediatiseerde wereld is het niet langer mogelijk om lokale, regionale en nationale culturele verschijnselen los te zien van invloedsferen en krachtenvelden die in globale structuren worden ontwikkeld. Denken over het lokale kan dus niet zonder de globale invloeden en krachtenvelden erin te betrekken. Het lokale is desondanks het doorslaggevende element in identiteits- en gemeenschapsvorming die bij sommigen explicieter dan bij anderen ook op binnen globale netwerken plaatsvindt. Enerzijds lijken ontwikkelingen zich via de globale netwerken te synchroniseren, terwijl deze netwerken anderzijds juist a-synchrone processen versterken die doorwerken binnen het lokale.

In eerste instantie worden binnen SYNC 'Maniacs of Disappearance' synchronized formeel gezien twee culturen gesynchroniseerd: voor een kort moment - de duur van de expositie - worden "kunstuitingen" uit een zelfde periode naast elkaar geplaatst. Maar er wordt ook een gemeenschappelijke plaats aan toegekend: de ruimte van de video. Oorspronkelijk werden de verschillende kunstwerken via zeer verschillende media geproduceerd, gedistribueerd en gepresenteerd. De getoonde werken zijn echter, behalve daar waar het expliciet om (single channel) videokunstwerken gaat, speciaal bewerkt voor video, zelfs bijvoorbeeld daar waar het in eerste instantie om live-performances ging. Los van het feit dat de werken op zichzelf zeer goede werken op video kunnen zijn, zijn de specifieke kwaliteiten van het medium, waarin de werken oorspronkelijk werden ontwikkeld verloren gegaan. Deze verschillende media hebben een specifieke kwaliteit met betrekking tot spatio-temporele ervaringen van de toeschouwer. Zo heeft performance betrekking op een "realtime" ervaring waarin toeschouwers en kunstenaar volledig zijn gesynchroniseerd. Video en televisie zijn daarentegen een mix van realtime (synchroon) met beelden en geluiden die uit een andere tijd en van een andere plaats komen. Deze lopen a-synchroon met de persoonlijke tijd/ruimte ervaring van de waarnemer. Het Internet ten slotte kent een volledig a-synchrone beleving van tijd en ruimte: de zender van de het gepresenteerde is voor de 'surfer' onbekend. Deze drie verschillende tijd/ruimte ervaringen zijn in SYNC technisch gesynchroniseerd: ze worden allemaal op eenzelfde informatiedrager gepresenteerd.

Misschien is dit wel exemplarisch voor wat er gebeurt als men daadwerkelijk twee beeldculturen synchroon laat lopen. Alleen al het naast elkaar plaatsen suggereert een gelijksoortige culturele beeldontwikkeling. Het formeel en technisch synchroniseren van deze verschillende beeldculturen houdt geen culturele synchronisatie in. Twee culturen die ieder een eigen geschiedenis en ontwikkeling kennen kunnen niet zonder enig probleem in een en hetzelfde medium met elkaar in verband worden gebracht. Een blik op de gepresenteerde werken maakt dit duidelijk. Er zijn een groot aantal beelden die worden geïnspireerd door lokaliteit hoewel ze formeel en technisch aansluiting vinden bij een globale beeldcultuur. Daarmee wordt echter geen allesoverkoepelende eenheid beoogd. We hebben eerder te maken met een a-synchrone beweging die het synchrone (naast elkaar geplaatste lokale elementen) voortdurend doorkruist. SYNC poogt geen synthese te bieden van "hedendaagse (kunst)uitingen". SYNC laat zien dat een volledige synchroniciteit voor hedendaagse beeldculturen niet opgaat, maar dat deze zich juist ontvouwen in een spanning tussen synchrone en a-synchrone elementen.

¹ S. Zielinski,"Thinking the Border and the Boundary", in: T.Druckrey(ed.),Electronic Culture, New York 1996.

Back to:

publications